(Αποσπάσματα από το βιβλίο του Γιώργου Καραμαλάκη «Η μεταξύ Πάικου και Κρουσίων χώρα - νομός Κιλκίς» και από το βιβλίο του Ιωάννου Ξάνθου «Ιστορία της Γευγελής και εθνική δράσις των κατοίκων αυτής και των πέριξ χωρίων»)

Οι Τούρκοι κατά την επανάστασιν του 1821 ήσαν τόσο εξηγριωμένοι κατά των Ελλήνων, ώστε κατέστρεψαν εις την κεντρικήν Μακεδονίαν 42 πόλεις και χωριά.

Επειδή δε πλείστα χωρία της κεντρικής Μακεδονίας ανήκοντα ως τσιφλίκια εις διαφόρους πασάδες κατεστράφησαν τότε, προς αποζημίωσιν αυτών, διετάχθη δια φιρμανίου της 1ης Σαφέρ 1244 ήτοι της 13ης Αυγούστου 1828 η καταγραφή των περιουσιών αυτών, μερίμνη του Βαλή (Γενικού Διοικητού) Μουσταφά Πασά. Τότε κατεγράφη και η περιουσία του Σερραίου τσιφλικούχου Γιουσούφ Μουχλίς Πασά υιού Ισμαήλ Μπέη. Ο Μουχλίς πασάς είχε διορισθεί εις πολλάς υπηρεσίας. Εις την Θεσσαλονίκην ευρίσκετο πάντοτε μεταξύ των πρώτων εργολάβων, αλλά και μεταξύ των μισθωτών των δημοσίων πόρων. Είχε επτά τσιφλίκια, το Κιλκίς, τα Καλύβια Καρασούλι, το Άρτζαν, Αμάτοβον, Καλίνοβον, Τσιφλίκ Μαχαλά και Σέχοβον. Είχε δε και την διαχείρισιν και άλλων πολλών τσιφλικίων:

Κώδιξ 222, σελ. 15-25:

«Φιρμάνιον, όπως καταγραφή η περιουσία του Σερραίου Γιουσούφ Μουχλίς Πασά μερίμνη του βαλή Μουσταφά πασά. Δεν αναγράφεται η αιτία της δυσμενείας και οργής του σουλτάνου. Ούτος ήτο υιός του Σερραίου Ισμαήλ μπέη, διορισθείς εις πολλάς υπηρεσίας και τελευταίως φρούραρχος Παλαιών Πατρών. Εν Θεσσαλονίκη ευρίσκετο πάντοτε εις την πρώτην γραμμήν των εργοληπτών και μισθωτών των δημοσίων πόρων, έχων επί σειράν ετών το χάσιον του Λαγκαδά κλπ., το οποίον διετήρει δι' αντιπροσώπου του, αποκτήσαντος και τούτου μεγάλην ισχύν και επιβολήν. Καταλαμβάνουν πολλάς σελίδας αι καταγραφείσαι πρόσοδοι των κτημάτων του. Είχεν επτά τσιφλίκια εις Κιλκίς (Κιλκίς, Καλύβα, Καρασούλι, Αρτζάν, Καλίνοβον, Τσιφλίκ Μαχαλά και Σέχοβον) και την διαχείρισιν άλλων δέκα (Μπογδάντσα, Ματσίκοβον, Μπογρότς, Μπαγιάλτσα, Μπαζάρ, Αέρια, Γευγελή, Σμοκοβίτσα, Σερεμετλή και Ροδοβίτσα). Επίσης την διαχείρισιν των τσιφλικίων Αλή Χοτζαλάρ, Αποστολάρ, Κιρέτς, Χίρσοβον, Γκαρμποσέλ, Κοζά-Αμαρλή, Κιλιντίρ, Ερεκλί, Καρά Χουσεΐν Τσολεκτσή κλπ. Τα χωρία επίσης του χασίου Λαγκαδά, Ζουμπάτες, Κλίσαλην, Πολύγυρου, Νικήτην, Σουπουτνίκια, Ορμύλιαν, Συκιάν, Παλιοχώραν κλπ., και τα εν Καλαμαριά τσιφλίκια Επανωμής, Πορταριάς, Αγίου Μάμαντος κλπ. Διεχειρίζετο επίσης και τας αλυκάς Κίτρους και Καραμπουρούν και είχε λαμβάνειν παρά χωρικών πλείστα όσα ποσά. Εις την σελίδα 22 υπάρχει αναφορά του ιεροδίκου περί της αποστολής των βιβλίων της καταγραφής και της διαχειρίσεως του διαχειριστού Χουσεΐν εις Κωνσταντινούπολιν. Αι πρόσοδοι αυτού ανέρχονται εις 845.810 γρόσια.

χρονολογία Τζεμάζη ουλ Εβέλ 1244»

(Ιωάν. Βασδραβέλλη, Α΄ Ιστορικό Αρχείο Θεσσαλονίκης)

Από τα παραπάνω παρατηρούμε ότι ο ελληνικός πληθυσμός τούτης της περιοχής σήκωσε κεφάλι στον Τούρκο και καταδιώχθηκε. Άλλοι φύγαν στο εξωτερικό, άλλοι στη Χαλκιδική, ενώθηκαν με τους εκεί επαναστάτες και πολέμησαν τον εχθρό, όπως είναι ο Σταματιάδης από το Σέχοβο (Ειδομένη). Η Γευγελή από τον Μουχλίς πασάν περιήλθεν εις την κυριότητα τσιφλικούχου του Σκενδέρ Μπέη, προγόνου του δολοφονηθέντος εν μέση Γευγελή Σκενδέρ Μπέη.